Biz bu coğrafyanın gerçeği olan Kürt halkının tarihinden bahsederken hiç ama hiçbir halkın diline, kültürüne, tarihine anlayış olarak ta saygısızlıkta bulunmuyoruz. Yapmacık, soyut, temelsiz de yazılar yazmıyoruz.

Evet yazılarımızı dallarında uzmanlaşmış ve dünyada da saygınlıkları olan bilimsel ve akademik olarak ta kimsenin çürütemeyeceği zati muhteremlerin kaynaklarına dayandırarak yazıyoruz. Bu nedenle ben tarihi çok önemsiyorum.

 Çünkü tarih sözü edilen halkın, halkların konu olan coğrafya üzerindeki kimlikleridir adresleridir. Ve o halkın o coğrafya üzerinde özgürce yaşama ve var olduğunun ispatı ve tespitidir. Ve bazı kendini bilmez ırkçı, şöven ve tarihin t’sinden anlamayan yakıcıların Kürtlerin oradan buradan geldiğini dillerinin toplama olduğunun aksine somut olarak ispatlıyoruz ki Kürtler bu coğrafyanın en kadimi, en yerlisi, en saygını ve hiçbir halkın diline, kültürüne, kimliğine, yaşam haklarına tecavüzde bulunmamış üstünde bulunduğumuz gezegenin en kirlenmemiş, en masum halkı ve temiz halklarından biridir. Bizde bu konum ve vasıflarını gülerdir somut ve temel kaynaklara dayandırarak yazıyoruz ve yazmaya da devam ederceğiz.

Aziz okurlarım, Fırat haber ajansından da sevgili araştırmacı yazar kardeşim Emir’in bana aktardığı Kürt Mervani Devleti’nin gönümüzü bile aşan engin hoşgörü, eşit, özgürlükçü halkların kardeşçe bir arada yaşaya bildiği kadim köklü ve kapsamlı medeniyet, kültür, sosyal, siyasal, ekonomik, filozofik, ahlaki, tıbbı, dinsel, coğrafik ve dinler arası dayanışmanın yani hayatın her alanını detaylı bir şekilde gözler önüne seren şaheser kaynağı için kendisine şükranlarımı arz ettikten sonra bu bilimsel ve akademik özelliği olan şaheseri siz sevgili okurlarımla bir yazı dizisi şeklinde paylaşmak istedim.

Evet sizleri şirin ve kadim olan Cizre’mizde darphane kurarak sikke ve para basmış bu muhteşem medeniyet sahibi atalarınızla baş başa bırakıyorum. 

Mervaniler Döneminde Kültür ve Medeniyet

- IHasan ibn Mervan (990-997) Mümehhiduddevle Sa’id (997-1011) Nasruddevle Ahmed ibn Mervan (1011-1061) Nizamuddevle Nasr (1061-1079 ) Nâsıruddevle Mansur (1079-1085)

Mervaniler ortaçağda hüküm sürmüş ve Abbasi halifeliğine bağlı tevaif-i muluk denilen

beyliklerden biridir. Beyliğin ilk kurucusu Mervanoğullarının dayısı ve Humeydiyye

Kürtlerinin Çeharbuhtiyye kabilesine mensup Baz bin Dostek’tir. Bütün bir ortadoğuya hakim olan Büveyhîlerin zayıflamasını fırsat bilen Baz kısa sürede Cezire bölgesini ele geçirdi. Musul’dayaptığı bir savaşta öldürülünce yerine yeğeni Ebu Ali Hasan bin Mervan geçti. Bu tarihten itibaren bu beyliğe Benî Mervan yani Mervanoğulları denmeye başlandı.

Mervanîler hakim oldukları coğrafyayı bir asır kadar bir süre maddi refah ve huzur içinde yönettiler. Öte yandan Büveyhîlerin baskısı altında yaşamaktan bunalan Sünnî ilim adamları akın akın Mervanilerin ülkesine geldiler. Sadece Müslümanlar değil Hristiyan din adamları da bu hanedanın ülkesine akın etti. Böylelikle dini toleransın yaşandığı ve barış esasına dayalı biryaşam fırsatı herkesi cezbeti.

Mervanilerin kurucusu Ebu Ali Hasan bin Mervan tarafından darb ettirilmiş bir sikke

Öncelikle belirtmek gereği duyduğumuz husus maddi refahın yüksek olduğu her ülkede ve her şehirde kültür ve medeniyetin inkişaf ettiği tarihi bir vakıadır. İşte bu noktada bir asırlık Mervânî Devleti’nin en huzurlu dönemi Ebu Nasr Nasruddevle Ahmed bin Mervan devri olmuştur. Takriben elli yıllık hükümdarlığı süresince ülkesini refah ve huzur içerisinde yöneten bu hükümdar etrafında meşhur ve kabiliyetli ilim adamlarını toplamayı da başarabilmiştir. Özellikle de tıp alanında ün sahibi olmuş bilginleri bu dönemde Mervânî sarayında görmemiz tesadüf bile değildir. Nitekim bu bilginlerin çoğu Mervânî ülkesini kendilerine yurt edinmişler veömürlerini burada tamama erdirmişlerdir. Şimdi bu bilginler ve yaşam öykülerinin yanı sıra

eserleri ve bilim tarihindeki önemleri hakkında da ayrıntılı bilgiler verelim.

Ebu Ali Hasan bin Mervan’a aid bir başka sikke

Cebrail bin Ubeydullah bin Bahtişo : Cebrail H.311 yılında doğdu. Bu tabib Mervanî

hükümdarı Mümehhiduddevle zamanında onu tedavi için Meyyafarıkin’e geldi ve buraya

yerleşti. Saray tabibi olarak vefat ettiği tarih olan H.396 senesine kadar hizmet verdi ve bu

yılda vefat etti. Cenazesi Meyyafarikin’in dışındaki Musalla’ya defnedildi. Eserleri;

El-Künnaşu’l-Kebir: Cebrail bu eserini Büveyhî hükümdarı Sahib bin Abbad için kaleme

aldı. Eser beş cildden oluşmaktadır. Bu eserin bir cildi Kütahya Vahid Paşa Kütüphanesi 2832

numarada mevcuttur.

El-Künnaşu’s-Sağir: 200 varaklık bir eserdir. Günümüze ulaşmamıştır.

Makaletun fi enne efdali istiksâti’l-beden huve’d-dem: Bu eserini de Sahib ibn Abbad

için kaleme aldı.

Risaletun fi asâbi’l-ayn: Göz sinirlerini ele alan bir eserdir.

Kitabu’l-mutabaka beyne kavli’l-enbiya ve’l-felasife: İslam literatüründe peygamberlerle

felsefeciler arasını telif eden ilk eserdir.

Makaletun fi’r-red ala’l-yehud: Yahudîlere reddiye mahiyetinde teolojiye dair bir eser.

Makaletun fi ennehu lime cuile mine’l-hamr kurbanu ve asluhu muharrem:

Hristiyanlıktaki kurban ibadetine dair.

Makaletun fi elemi’d-dimağ bi muşareketi femi’l-mi’deti ve’l-hicabi’l-fasıl beyne

alati’l- ğiza ve alati’t-teneffüs el-müsemma diyafrağma: Sindirim sistemi ile alakalı bir

eser. Bu iki eserini Deylem meliki Hüsrevşah bin Mübadir için kaleme aldı.

Ebu Saîd Ubeydullah bin Cebrâil bin Bahtişu : Tıp alanında üstün bilgi ve deneyime sahip

olan bu bilgin metod ve ayrıntı hususunda da sağlam bilgilere sahipti. Tabibler arasında öne

çıkanlardan biri olan bu bilgin aynı zamanda Hristiyanlığa ve mezheplerine dair de bilgi

sahibiydi. Öncelikli olarak tıb alanıyla ilgilenen İbn Bahtişu’nun çok sayıda eseri vardı.

Meyyafarıkin’de ikamet edip İbn Butlan ile çağdaştı. Çoğu zaman onunla bir araya gelip

sohbet ederdi. Aralarında iyi bir dostluk vardı. İbn Bahtişu yaklaşık olarak 450 H. de vefat

etti.